Қазіргі білім беру жүйесінде мұғалімнің рөлі ерекше маңызға ие. Ол тек білім беруші ғана емес, сонымен қатар оқушылардың тұлғалық дамуына ықпал ететін, тәрбиелейтін, бағыт-бағдар көрсететін маман. Алайда соңғы жылдары мектептерде орын алған әртүрлі жазатайым жағдайлар үшін мұғалімді кінәлап, оны қатаң жазалау әрекеттері жиілеп кеткені байқалады. Мұндай тенденция – әділетсіз ғана емес, сонымен бірге білім беру процесіне кері әсерін тигізетін қауіпті құбылыс. Сондықтан кез келген жазатайым оқиға үшін мұғалімді жазалауды дұрыс деп санауға болмайды.
Біріншіден, жазатайым жағдай – көбіне алдын ала болжауға немесе толық бақылауға келмейтін әрекеттердің нәтижесі. Мектеп – жүздеген баланың бір ортада жиналып, түрлі физикалық және эмоционалдық әрекеттер жасайтын орны. Балалардың өзара ойнап жүріп құлауы, спорт сабағында жарақат алуы немесе үзілісте абайсызда бір-біріне зиян келтіруі — өмірде табиғи түрде болып тұратын жайттар. Мұғалімнің міндеті – қауіпсіздік ережелерін түсіндіру, бақылау жасау, қажет жағдайда көмек көрсету. Бірақ ол әр секунд сайын әр баланың жанында тұра алмайды. Демек, бақылау мүмкіндігінің шектеулі болуы мұғалімді барлық жағдайға кінәлі етуді ақтамайды.
Екіншіден, мұғалімді орынсыз кінәлау оның кәсіби беделіне, психологиялық жағдайына кері әсер етеді. Мұғалім қауіпсіздікке қатысты шамадан тыс қысым көрген жағдайда, ол оқушылармен еркін жұмыс жүргізе алмайды, сабақ процесі тым формалды, қорқынышқа толы болуы мүмкін. Бұл балалардың да еркін ойлауына, өз-өзіне сенуіне, шығармашылық қабілеттерінің дамуына кедергі келтіреді. Мұғалімге деген қоғамның сенімі азайса, жақсы мамандар бұл салаға келмей, білім сапасының төмендеуіне әкелуі мүмкін.
Үшіншіден, жазатайым жағдайға қатысты жауапкершілік тек мұғалімге ғана емес, мектеп әкімшілігіне, ата-аналарға, тіпті оқушылардың өздеріне де ортақ болуы тиіс. Қауіпсіздік – бәрінің бірлескен еңбегін қажет ететін көпқырлы процесс. Балаларға тәртіп сақтау мәдениетін үйрету, қауіп-қатерді бағалай білуге баулу, мектептің материалдық базасын дұрыс жабдықтау – бұл да маңызды факторлар.
Кез келген жазатайым жағдай үшін мұғалімді кінәлап, жазалау – әділетсіз әрі тиімсіз тәсіл. Оның орнына алдын алу шараларын күшейтіп, барлық тараптың жауапкершілігін дұрыс бөлу қажет. Сонда ғана қауіпсіз әрі сапалы білім беру ортасын қалыптастыруға болады.