Қазақстандағы тұрмыстық зорлық-зомбылық және абьюз мәселесі: өзектілігі мен алдын алу шаралары
Қазақстанда тұрмыстық зорлық-зомбылық пен психологиялық қысым көрсетудің кең таралған түрі — абьюзерлік мінез-құлық қоғамдағы өзекті әлеуметтік мәселелердің бірі болып отыр. Соңғы жылдары мемлекеттік органдар, құқық қорғау құрылымдары және қоғамдық ұйымдар аталған мәселені шешуге бағытталған бірқатар шараларды жүзеге асыруда.
Абьюзерлік мінез-құлықтың мәні
Абьюзерлік — адамның өзге тұлғаға психологиялық, эмоциялық, экономикалық немесе физикалық қысым көрсетуі арқылы үстемдік етуге бағытталған әрекеті. Мұндай мінез-құлық отбасылық қатынастарда, серіктестік байланыстарда, сондай-ақ жұмыс орнында немесе цифрлық кеңістікте де көрініс табуы мүмкін.
Қазақстандағы жағдай
Ресми деректерге сәйкес, тұрмыстық зорлық-зомбылық фактілерінің айтарлықтай бөлігі психологиялық және эмоциялық қысыммен байланысты. Бұл түрлер көп жағдайда жасырын сипатқа ие болып, құқық қорғау органдарына дер кезінде хабарланбайды. Сонымен қатар:
• Абьюздің эмоционалдық және психологиялық түрлері ең жиі кездесетін формалардың бірі болып отыр;
• Балалар да жасырын құрбан ретінде психологиялық зардап шегуде;
• Ер адамдарға қатысты абьюзерлік әрекеттер де байқалғанымен, көп жағдайда жария етілмейді.
Алдын алу шаралары
Мемлекет тарапынан тұрмыстық зорлық-зомбылықтың алдын алуға және абьюзерлік әрекеттерге қарсы күресуге бағытталған бірқатар бастамалар іске асырылуда:
1. Заңнаманы жетілдіру:
Тұрмыстық зорлық-зомбылыққа қарсы құқықтық нормалар күшейтілуде, қорғау нұсқамалары қолданылып, жауапкершілік шаралары қатайтылуда.
2. Дағдарыс орталықтарының жұмысы:
Құрбандарға психологиялық, құқықтық және әлеуметтік көмек көрсететін дағдарыс орталықтарының желісі кеңейіп келеді.
3. Халықты ақпараттандыру:
Абьюз белгілерін тану, оны болдырмау және көмек сұрау мәдениетін қалыптастыру бағытында түсіндіру жұмыстары жүргізілуде.
4. Кәсіби мамандарды оқыту:
Полиция қызметкерлері, әлеуметтік жұмысшылар және психологтар тұрмыстық зорлыққа әрекет ету алгоритмдері бойынша оқытылуда.
Қорытынды
Абьюзерлік мінез-құлық — қоғамның әлеуметтік тұрақтылығына, отбасылық құндылықтарға және азаматтардың жеке қауіпсіздігіне тікелей әсер ететін күрделі мәселе. Осыған байланысты, мемлекет, қоғам және азаматтар арасында бірлескен іс-қимыл қажет. Абьюз белгілерін уақытылы анықтау, алдын алу шараларын күшейту және жәбірленушілерді қолдау — қазіргі таңда маңызды міндеттердің бірі.