Қазақстан Орталық Азиядағы уран өндірісі бойынша жетекші елдердің бірі ретінде атом энергетикасы саласында айтарлықтай әлеуетке ие. АЭС құрылысы елдің энергетикалық тұрақтылығын қамтамасыз етудің бір жолы болып көрінгенімен, бұл жоба бірнеше маңызды геосаяси және экономикалық факторлармен байланысты.
Қазақстанның уран өндірісі және экспорттық рөлі:
Қазақстан әлемдегі уран қорының үлкен үлесіне ие, сондықтан елдің энергетикалық саласы үшін АЭС салу логикалық қадам болуы мүмкін. Алайда, елдегі уранның көп бөлігі шетелге экспортталады. Яғни, Қазақстан уранды экспорттай отырып, шетелдерге тәуелділік деңгейін төмендетуі мүмкін, бірақ бұл шешімге айтарлықтай дайындық қажет.
АЭС құрылысының экономикалық артықшылықтары мен кемшіліктері:
АЭС жобасы Қазақстан үшін ірі инфрақұрылымдық инвестиция болып табылады. Жоба жүзеге асқан жағдайда, елдің энергетика саласына ұзақ мерзімді пайда әкелуі мүмкін, өйткені АЭС экологиялық таза энергия өндіреді және Қазақстанның көмірге тәуелділігін азайтуға ықпал етеді. Дегенмен, бұл жобаның қымбатшылығы мен ұзақ мерзімдік салдары бар, өйткені станцияның құрылысы мен қызмет көрсетуі қомақты қаржыны талап етеді.
Геосаяси мәселелер:
АЭС құрылысы бойынша шешім тек экономикалық жағынан емес, саяси тұрғыдан да маңызды. Қазақстанның бұл жобаны жүзеге асыруы Ресей немесе Қытай сияқты ірі ядролық державалармен тығыз байланыс орнатуды қажет етеді. Әлемдегі энергетикалық ойыншылардың Қазақстандағы ықпалы күшейе түсетіні анық.
Гүлім Жакупова,
Жастар ресурстық орталығының маманы