Пресс-релиз
ЕАЭО аясында тауарлар импорты кезінде қосылған құн салығын есептеу мен төлеу тәртібі туралы
2025 жылғы 15 қазан, Ұлытау облысы
Қазақстан Республикасы Еуразиялық экономикалық одақтың (ЕАЭО) толыққанды мүшесі ретінде интеграциялық процестерге белсенді түрде қатысып келеді. ЕАЭО-ның басты мақсаты – мүше мемлекеттер арасындағы экономикалық байланыстарды нығайту, кедендік кедергілерді жою және тауарлар мен қызметтердің еркін қозғалысын қамтамасыз ету.
Одақ елдерімен сауда-саттық жүргізу барысында Қазақстан аумағына әкелінетін тауарларға қатысты қосылған құн салығын (ҚҚС) есептеу және төлеу тәртібі Қазақстан Республикасының Салық кодексімен нақты белгіленген. Бұл тәртіп ұлттық фискалдық саясаттың маңызды тетігі ретінде бюджет кірістерінің тұрақтылығын қамтамасыз етуге бағытталған.
Салық төлеушілер және мөлшерлеме
Салық кодексінің 438-бабына сәйкес, ЕАЭО елдерінен тауар импорттайтын дара кәсіпкерлер, заңды тұлғалар және бейрезиденттердің құрылымдық бөлімшелері ҚҚС төлеушілер қатарына жатады. ҚҚС мөлшерлемесі 12% көлемінде белгіленіп, Салық кодексінің 422-бабына сәйкес салық салынатын айналым мен импорт көлеміне қолданылады.
Құжаттық рәсімдеу және есептілік
Импорттаушы тұлғалар Салық кодексінің 456-бабына сәйкес, салықтық кезеңнен кейінгі айдың 20-сына дейін салық органдарына тауарды әкелу және ҚҚС төлеу туралы өтінішті қағаз және электрондық нұсқада ұсынуы тиіс. Тауарларды есепке алу күні – салық міндеттемелерін туындататын негізгі күн болып табылады (440, 442-баптар).
ҚҚС-тан босату және түзету мүмкіндіктері
Әлеуметтік маңызы бар қызметтер мен халықаралық келісімдер аясындағы кейбір операциялар ҚҚС-тан босатылады (Салық кодексінің 399 және 451-баптары). Ал жарамсыз немесе саны-сапасы бойынша қайтарылған тауарлар үшін төленген ҚҚС сомалары қайта есептеліп, түзету жүргізіледі (459-бап).
Тауарларға ілеспе жүкқұжатын (ТІЖ) рәсімдеу тәртібі
ЕАЭО елдерінен келетін тауарлардың қозғалысын бақылау мақсатында 2023 жылғы 1 сәуірден бастап тауарларға ілеспе жүкқұжаттарын (ТІЖ) рәсімдеу міндетті болып табылады. Бұл құжат салықтық бақылауды күшейтіп, көлеңкелі экономиканың алдын алуға мүмкіндік береді. ТІЖ рәсімдеу Қазақстан Республикасының Салық кодексіне және Қаржы министрінің №1104 бұйрығымен бекітілген қағидаларға сәйкес жүргізіледі.
Қос мақсаттағы тауарларға бақылау
ЕАЭО шеңберінде қос мақсаттағы тауарлардың айналымы ерекше экспорттық бақылауға алынады. Мұндай өнімдерге қатысты тасымал лицензиясы талап етіледі, алайда ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігінің қорытындысы негізінде кей жағдайларда лицензиядан босатылуы мүмкін.
Ұлытау облысындағы ағымдағы жағдай
2025 жылдың 9 айының қорытындысы бойынша Ұлытау облысында ЕАЭО елдерінен импорт жасайтын 58 салық төлеуші тіркелген. Осы кезеңде республикалық бюджетке 2 191 миллион теңге көлемінде түсім түсті. Бұл көрсеткіш өңірдің сыртқы экономикалық байланыстарының нығайып, салық тәртібінің сақталып отырғанын дәлелдейді.
Қорытынды
Еуразиялық экономикалық одақ елдерінен Қазақстанға әкелінетін тауарлар бойынша қосылған құн салығын есептеу және төлеу – ұлттық заңнамамен бекітілген нақты тәртіптерге сүйенеді. Бұл жүйе салық тәртібінің ашықтығы мен тұрақтылығын қамтамасыз етіп, кәсіпкерлік қызметке сенімділік береді. Қазақстан Республикасының салық органдары салықтық әкімшілендіруді жетілдіру және бизнес субъектілеріне қолайлы жағдай жасау мақсатында жүйелі түрде жұмыс жүргізуді жалғастыра береді.