Алимент төлемеу мәселесі: қоғамдағы өзекті түйткіл және оның салдары
Бүгінде Қазақстанда алимент төлемеу — ең күрделі әлеуметтік мәселелердің бірі. Баласын материалдық жағынан қамтамасыз ету әр ата-ананың заңды әрі адамгершілік борышы болғанымен, өкінішке қарай, бұл міндеттемені орындамайтындар аз емес. Нәтижесінде мыңдаған бала тиісті деңгейде қаражат алмай, әлеуметтік қиындықтарға тап болып отыр.
Алимент төлемеудің басты себептері
Алимент төлемеуден жалтарудың бірнеше негізгі себебі бар:
• Ресми табыстың болмауы немесе табысын жасырғысы келетіндер;
• Жұмыссыздық немесе тұрақты жұмыстың жоқтығы;
• Ата-аналар арасындағы жанжал және эмоциялық қарсыласу;
• Заңды білмеу, жауапкершілікті түсінбеу;
• Кей жағдайларда арнайы қашу, табысын жасыру, жалған келісім-шарттар жасау.
Бұл жағдайлар тек қаржылық қиындық емес, ең алдымен – баланың құқығының бұзылуы екенін ескеру қажет.
Алимент төлемегендерге қолданылатын шаралар
Мемлекет алимент төлемеуге жол бермеу үшін бірнеше қатаң тетік енгізген. Борышкерлер:
• берешек сомасын толық төлеуге міндеттеледі;
• айыппұл төлейді (берешек мерзіміне қарай өсімпұл есептеледі);
• мүлкіне, банктегі есепшоттарына тыйым салынады;
• жүргізуші куәлігінен уақытша айырылады;
• шетелге шығуына шектеу қойылады;
• әкімшілік жазаға, ал қасақана ұзақ төлемегендер тіпті қылмыстық жауапкершілікке тартылады.
Бұл шаралар баланың құқығын қорғауды күшейтуге бағытталған.
Алимент төлемеудің салдары — ең алдымен балаға тиеді
Алимент төлемеу тек бір ата-ананың міндетін орындамауы емес, оның салдары тікелей:
• баланың тамақтануына,
• денсаулығына,
• киім-кешегіне,
• білім алуына,
• дамуына
әсер етеді.
Бұл — баланың психологиялық жағдайына да кері ықпал етуі мүмкін. Сондықтан алимент төлеу – тек заң талабы емес, ата-аналық жауапкершілік.
Мәселені шешу жолдары
Алимент төлемеу көрсеткішін төмендету үшін:
• электронды бақылау жүйелерін жетілдіру;
• табысын жасырғандарды анықтау механизмдерін күшейту;
• медиативтік келісімдерді дамыту;
• борышкерлерге арналған міндетті жұмыс орындарын ұйымдастыру;
• құқықтық сауаттылықты арттыру
маңызды.
⸻
Қорытынды:
Алимент төлемеу — тек екі ата-ана арасындағы дау емес, ол тікелей баланың өмір сапасы мен құқығына әсер ететін өзекті әлеуметтік мәселе. Мемлекет бұл бағытта түрлі шаралар қабылдауда, алайда ең бастысы – әр ата-ананың өз борышына адалдығы.