КОММУНАЛДЫҚ ҚЫЗМЕТТЕР: ЖАҢАРТУСЫЗ ЖЕКЕШЕЛЕНДІРУ
Президент Қасым-Жомарт Тоқаев өзінің соңғы Жолдауында Үкімет пен жергілікті әкімдіктердің әрекетсіздігін қатты сынға алып, елдің тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы саласының қанағаттанарлықсыз жағдайын атап өтті. Мемлекет басшысы бұл сала үшін жаңа басқару моделін әзірлеу қажеттілігін атап өтті.
Коммуналдық инфрақұрылыммен байланысты мәселелер ондаған жылдар бойы жинақталып келеді. Көптеген аймақтарда коммуналдық желілер мен жабдықтар Кеңес дәуірінен бері пайдаланылып келеді. Тозған жылу, су және электр жүйелері жиі апаттарға және электр қуатының үзілуіне әкеледі. Жаңғырту жұмыстары өте баяу жүріп жатыр, ал кейбір аймақтарда мүлдем жүргізілген жоқ. Сонымен қатар, азаматтардың өмір сүру сапасы осы жүйенің жағдайына тікелей байланысты. Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарында көптеген коммуналдық қызметтер «нарықтық экономиканы дамыту» ұранымен жеке меншікке берілді. Жеке инвесторлар жабдықтарды жаңартуға инвестиция салып, заманауи технологияларды енгізеді деп болжанған болатын. Бірақ іс жүзінде жағдай басқаша болды: кәсіпорындардың едәуір бөлігі инвестициялық міндеттемелерін орындамай, пайда табумен шектелді. Нәтижесінде, коммуналдық қызметтер апатты жағдайда мемлекетке қайтарылуда. Мұның айқын мысалы — Жезқазған. «Қазақмыс» корпорациясы басқаратын жылу және сумен жабдықтау компаниялары қайтадан коммуналдық меншікке берілді. Дегенмен, беру кезінде нысандар іс жүзінде апатты жағдайда болды: тіпті мамандандырылған жабдықтар (экскаваторлар, вакуумдық сорғылар) да жоқ болды, ал су қабылдау станциясының жабдықтары 1960 жылдардан бері пайдаланылып келген. Тек биыл ғана жергілікті қаражатты пайдаланып, кейбір жабдықтарды жаңарту мүмкін болды. Жақында Орталық Азия электр энергетикалық корпорациясының құрамына кіретін Солтүстік Қазақстан жылу электр станциясы да мемлекет меншігіне қайтарылатыны жарияланды. Мұндай мысалдар тиімді мемлекеттік бақылаусыз коммуналдық қызметтер секторын жекешелендіру сәтсіз аяқталғанын көрсетеді. Жеке операторлардың жалдау немесе сенімгерлік келісімшарттар бойынша міндеттемелерін қаншалықты орындағанын бағалау үшін арнайы комиссия құрылуы керек. Егер жаңғырту жұмыстары жүргізілмесе, орындалмаған міндеттемелердің құны сот арқылы өндіріп алынуы керек. Өйткені, мемлекеттік мүлікті пайдалану тек пайда табуды ғана емес, сонымен қатар жауапкершілікті де талап етеді. Тұрғын үй және коммуналдық қызметтер күнделікті өмір мен әлеуметтік тұрақтылықтың негізі болып табылады. Бүгінде ашықтыққа, есеп берушілікке және кәсібилікке негізделген жаңа басқару жүйесі болмаса, нақты өзгерістерді күтуге болмайтыны анық. Президент атап өткендей, әрбір аймақ өзінің коммуналдық инфрақұрылымын толық түгендеп, нақты іс-қимыл жоспарын әзірлеуі керек. Тек осылай ғана әрбір қазақстандықтың жайлылығы мен әл-ауқаты тәуелді коммуналдық жүйелердің сенімділігі мен тиімділігіне кепілдік бере аламыз.
Мұрат ҚАЗАМБАЕВ, Еңбек ардагері, Жезқазған қаласының құрметті азаматы.